Johan van Veen

Johan van Veen (Uithuizermeeden, 21 december 1893 – Den Haag, 9 december 1959) was een Nederlandse waterstaatkundig ingenieur. Hij wordt beschouwd als de 'vader van het Deltaplan'. Omdat het in 2019 60 jaar geleden is dat Johan van Veen overleden is, heeft de de stichting Blauwe Lijn besloten om 2019 aan te wijzen als het Johan van Veen jaar.
Omdat bovendien op 22 oktober 2018 het precies 60 jaar geleden is dat de stormvloedkering in de Hollandse IJssel in gebruik genomen werd, laten we het Johan van Veen jaar ingaan op 22 oktober van 2018.
Vanuit zijn gedachtegoed zijn er inmiddels 13 waterkeringen, sluizen en dammen ontstaan. Verrijkt met de inzichten van de aannemers, ingenieurs, Technische Universiteit en Hogescholen. Deze werken zijn onze nationale trots en internationaal beroemd. Samen met de versterkte kustlijn en dijken zorgen de Deltawerken als een blauwe verdedigingslijn ervoor dat de Zuidwestelijke Delta al 65 jaar lang wordt beschermt tegen overstromingen. Zij verbonden ook de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden met elkaar en het vasteland, met meer sociale en economische mogelijkheden voor bedrijven en inwoners. Inmiddels zijn nieuwe inzichten toegepast, om de natuurwaarden te behouden of te herstellen. De Deltawerken worden continue verrijkt met nieuwe kennis, wensen van de omgeving en externe ontwikkelingen. Dit door onze aannemers, Rijkswaterstaat en kennisinstituten. Klimaatverandering, zeespiegelstijging en bodemdaling nopen ons alert te blijven. Wat Johan van Veen in zijn tijd al voorzag blijft van continue gedeelde zorg en vraagt een vooruitziende blik.

Nederland telt vele ingenieurs, die Nederland hebben geholpen om droge voeten te houden. Johan was er een van: een bescheiden visionair op het gebied van waterveiligheid en landinrichting. Hij heeft een enorme staat van dienst. Hij bedacht – naast het Deltaplan – interessante – minder bekende waterstaatkundige visies voor Nederland en het buitenland. Dit deed hij met ongekende daadkracht en met tastbare resultaten. Daarvan is het Deltaplan de belangrijkste, maar ook zijn innovatieve meetinstrumenten en de eerste computer (analoge) voor getijdenstromen zijn van grote waarde geweest. Hij was geïnspireerd door voormalige grote Nederlandse ingenieurs zoals Jan Adriaanszoon Leeghwater en Cornelis Lely en studeerde Civiele Techniek aan de Technische Universiteit te Delft. Later promoveerde hij op zijn onderzoek naar de sedimentatiestromen voor de Nederlandse kust. Hij werkte een korte tijd in Suriname en was later dertig jaar werkzaam bij Rijkswaterstaat, eerst als Hoofdingenieur en later als Directeur.
In die tijd produceerde hij enorm veel plannen, uitwerkingen, onderzoeksrapporten en visies. Bijna 60 jaar na zijn overlijden kunnen we constateren dat hij vele ingenieurs binnen en buiten Nederland, zowel als in de publieke als private sector, heeft geïnspireerd. Zijn bekendheid lijkt echter beperkt gebleven tot intellectuele kringen en deskundigen. Een lintje van de Koningin, een Rijkswaterstaat vaartuig met zijn naam (reeds uit de vaart), een standbeeld geplaatst bij zijn geboortedorp Uithuizermeeden in Groningen en onderdeel van de Alumni Walk of Fame bij de Technische Universiteit Delft.

Het leven van Johan van Veen is in detail beschreven in zijn biografie, van de hand van Willem van der Ham: Meester van de Zee (2003). Een uitstekende en uitgebreide samenvatting van dit boek, met een kritische beschouwing is gemaakt door Jur Kingma; deze is volledig te lezen in de recensiebank van het Historisch Platform.

Rondom Johan van Veen

Rond Johan van Veen kunnen we een hele groep familie, waterbouwers en politici groeperen. Het schema hiernaast geeft dat aan, een grotere versie krijg je door er op te klikken. Links en rechts  in het schema staat de tijdbalk van Van Veen, zijn geschiedenis van Uithuizermeden tot aan de 2e Wereldoorlog links, en vanaf de 2e Wereldoorlog tot en met de Deltacommissie rechts. In dit segment staat de familie, en zijn erfgenamen. Deze familie wil graag het erfgoed van Johan van Veen goed conserveren. In het rechterdeel van het schema staan de inhoudelijk betrokkenen van dit moment, de overheidsdiensten en onderzoekers en dergelijke. In het onderste deel staat de organisaties die belang hebben bij het conserveren van erfgoed en het uitdragen van deze kennis en ervaring,
De bedoeling is dat allen uit deze cirkel samenwerken om het erfgoed van Johan van Veen te bewaren en uit te dragen.

Dredge, Drain Reclaim

Hij schreef het boek “Dredge, Drain, Reclaim!” (meerdere uitgaven in de jaren 1948-1960: 1e druk 1948, 5e druk 1960) over de totstandkoming van Nederland en visies voor de toekomst.
In de eerste uitgaven (dus van voor 1953) is een hoofdstuk van een zekere "Dr. Cassandra" opgenomen, hierin wordt gewaarschuwd voor de slechte staat van de dijken van dat moment. Na 1953 bleek dat dit hoofdstuk ook van Van Veen was, in de latere drukken is dat dan ook vermeld, o.a. in de 5e druk die door Stuvel bezorgd werd in 1960.
Daarnaast zijn er zeer veel rapporten, publicaties, uitwerkingen en onderzoeken door Johan gemaakt of onder leiding van hem tot stand gekomen. Deze zijn “versnipperd” over verschillende locaties: Bibliotheek TU Delft, Nationaal Archief en verschillende familieleden.

Verdere algemene informatie over Johan van Veen is het beste te vinden op zijn Wikipedia bladzijde.
Voor de publicaties van Johan van Veen zie het digitaal trésor. Van de meeste publicaties is een full text scan beschikbaar, van een aantal ander rapporten is op dit moment alleen nog maar een samenvatting beschikbaar. In het kader van het Van Veen Jaar (zie hieronder) zal de stichting Blauwe Lijn proberen zo veel mogelijk publicaties van Johan van Veen in full-text beschikbaar te maken.

Het Johan van Veen jaar

In het kader van het Johan van Veen jaar worden een aantal activiteiten ontplooid:

• Het toegankelijk maken van het technisch archief van Van Veen en Stroband. Dit archief berust nu bij het Nationaal Archief, maar was door het ontbreken van goede archief-ingangen ontoegankelijk voor publiek. In de wandeling heet dit archief "De kast van Van Veen". Op aandringen van de Stichting Blauwe Lijn is het archief inmiddels ter inzage in de studiezaal van het Nationaal Archief. Daarnaast heeft de Stichting Blauwe lijn een groot deel van deze kast digitaal weer beschikbaar gesteld in de virtuele Kast van Van Veen . Een groot deel van de rapporten is via deze virtuele kast nu te downloaden.
• Het conserveren, archiveren en digitaal toegankelijk maken van de persoonlijke stukken van Johan van Veen, zoals zijn persoonlijk dagboek; dit wordt in nauwe samenwerking gedaan met de erven van Johan van Veen. Het materiaal gaat uiteindelijk naar het Zeeuws Archief waar het voor een ieder ter inzage zal zijn. Voorlopig is inmiddels een deel daarvan door de Stichting Blauwe lijn digitaal toegankelijk gemaakt.
• Het maken van een documentaire (video) over Johan van Veen. Hiervoor is inmiddels een trailer beschikbaar.
• Aandacht geven aan de inbreng van Johan van Veen in het Deltaplan, met name aan de eerste fase. Dit zal gebeuren tijdens de viering van het zestig jarig bestaan van de stormvloedkering in de Hollandse IJssel.
• Het ontwikkelen van een aantal studieopdrachten voor HBO en Universitaire studenten voor het nader uitwerken van een aantal van de ideeën van Johan van Veen in de huidige context.
• Er is een podcast over Johan van Veen met een interview met zijn kleinzoon
• Presentatie over Johan van Veen en Groningen

Zekerstelling

Het schema hiernaast geeft grafisch weer hoe we de zekerstelling voor ogen hebben, voor vergroting klik op het schema.